Preconceptie Indicatie Lijst (PIL)
Menu
English

Chemische factoren

laatste update: september 2021

Chemische factoren waar rekening mee gehouden moet worden in de preconceptiefase zijn onder andere organische opplosmiddelen, chemotherapeutica, bestrijdingsmiddelen en zware metalen.Voor paren met een kinderwens geldt dat er rond de conceptie geen blootstelling mag plaatsvinden aan stoffen die een direct genotoxisch werkingsmechanisme hebben. Voor stoffen waarvan is vastgesteld dat ze schadelijk kunnen zijn voor het ongeboren kind maar waarbij geen sprake is van een genotoxisch werkingsmechanisme, kan mogelijk een veilig blootstellingsniveau worden vastgesteld. Indien er een wettelijke grenswaarde voor een bepaalde stof is vastgesteld, mag deze grenswaarde niet overschreden worden. Indien er onvoldoende gegevens over de veiligheid van een bepaalde stof bekend zijn, mag er geen blootstelling plaatsvinden (Gezondheidsraad, 2007; NVAB, 2007).

Chemische factoren waar rekening mee gehouden moet worden in de preconceptiefase zijn onder andere:

  • Blootstelling aan organische oplosmiddelen tijdens het werk kan komt voor bij onderhoudsschilders, autospuiters, laboranten en schoonmakers. Beroepsmatige blootstelling van vrouwen en mannen aan hoge concentraties organische oplosmiddelen (zoals benzeen of tolueen) voor de bevruchting en voor vrouwen in de vroege zwangerschap leidt mogelijk tot een verhoogde kans op miskramen (ca. 25% meer kans), aangeboren afwijkingen bij het kind (ca. 60% meer kans) (Gezondheidsraad, 2007; NVAB, 2007) en op een kind met een gespleten lip en/of gehemelte (NVAB, 2007).

    Organische oplosmiddelen of bestrijdingsmiddelen hebben mogelijk invloed op de spermatogenese (NHG, 2011). Voor de effecten van alle verschillende organische oplosmiddelen verwijst de PIL naar het advies van de gezondheidsraad uit 2008: Occupational exposure to organic solvents: effects on human reproduction (Gezondheidsraad, 2008) en naar de te verwachten richtlijn (NVAB, 2017).

    Mannen worden geadviseerd blootstelling aan organische oplosmiddelen te vermijden vanaf drie maanden voor het stoppen van anticonceptieve maatregelen, overeenkomend met de rijpingstijd van spermatozoa (NHG, 2011). 

  • Artsen, verpleegkundigen, apothekers en apothekersassistenten kunnen beroepsmatige blootgesteld worden aan chemotherapeutica. Een groot deel van de chemotherapeutica is genotoxisch. Wanneer er sprake is van een genotoxisch werkingsmechanisme mag een vrouw hieraan niet beroepsmatig worden blootgesteld tijdens haar zwangerschap en volgens het Gezondheidsraadadvies ook niet tijdens de preconceptie-periode (Gezondheidsraad, 2007; NVAB, 2007). Blijkt dat de kans op blootstelling aan chemotherapeutica door adequate beheersmaatregelen aantoonbaar echter zeer gering te zijn, dan mag zij wel met deze stoffen werken.

  • Blootstelling van de vader aan pesticiden rond de conceptie verhoogt mogelijk het risico op foetale sterfte door aangeboren afwijkingen (Gezondheidsraad, 2007).

  • Er is weinig literatuur over de effecten van blootstelling aan metalen voor of tijdens de zwangerschap. Lood, methylkwikverbindingen, cadmiumzouten, chroom (VI) en enkele verbindingen daarvan, metallisch kwik en nikkelzouten lijken schadelijk te zijn voor het ongeboren kind. Cadmium is mogelijk schadelijk voor het ongeboren kind (Gezondheidsraad, 2007). Vanwege de gezondheidseffecten is derhalve beroepsmatige loodblootstelling door het werken met (metallisch) lood of loodverbindingen tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode wettelijk verboden, zowel in Nederland als België (Arbeidsomstandighedenbesluit: Artikel 4.108). Blootstelling rond de conceptie aan dampen die vrijkomen bij het lassen van roestvrijstaal lijkt een verhoogd risico op een miskraam te geven (Gezondheidsraad, 2007). Dit geldt voor blootstelling van zowel vrouwen als mannen. 

Werk